Instytut Systemów Informatycznych Wydziału Cybernetyki WAT - 30 lat innowacji i rozwoju
Instytut Systemów Informatycznych (ISI), jeden z trzech wchodzących w skład Wydziału Cybernetyki Wojskowej Akademii Technicznej, od trzech dekad kształtuje przyszłość polskiej informatyki. Jego misja, oparta na synergii badań naukowych, dydaktyki oraz współpracy z sektorem wojskowym i cywilnym, przyczyniła się do wielu przełomowych osiągnięć. Jubileusz 30-lecia stanowi wyjątkową okazję do podsumowania historii instytutu, jego dorobku oraz perspektyw na przyszłość.
Historia i rozwój instytutu
Powstanie ISI w 1994 roku było wynikiem przekształcenia i konsolidacji istniejących na Wydziale Cybernetyki katedr związanych z badaniami operacyjnymi oraz programowaniem komputerów. Na początku działalności instytut tworzyły trzy zakłady: Programowania Komputerów, Projektowania Systemów Informatycznych oraz Informatycznych Systemów Wspomagania Decyzji, wspierane przez Laboratorium Systemów Informatycznych. Od 2011 roku w Instytutu wchodzi pięć zakładów: Inżynierii Oprogramowania, Inżynierii Systemów Informatycznych, Badań Operacyjnych i Wspomagania Decyzji, Informatycznych Systemów Zarządzania oraz Systemów Symulacyjnych i Wspomagania Dowodzenia.
Pierwsze lata działalności ISI były czasem budowania zaplecza badawczego oraz definiowania kluczowych kierunków rozwoju. Instytut postawił na zagadnienia związane z software'em systemów informatycznych (od systemów operacyjnych do złożonych, baz danych, modelowania funkcji i procesów po projektowanie aplikacji). Przełomowym momentem była realizacja projektu zbudowania systemu MIKROGRAF – informatycznego systemu zobrazowania sytuacji taktycznej na cyfrowej mapie, który stał się podwaliną przyszłej specjalizacji instytutu w dziedzinie symulacji bojowych.
Początkowe projekty ugruntowały pozycję ISI jako lidera w dziedzinie technologii informatycznych na potrzeby wojska i administracji państwowej. Wkrótce rozpoczęto prace nad kolejnymi systemami, m.in. NetMob – systemem symulujący efektywność mobilnych wojskowych sieci telekomunikacyjnych. To właśnie NetMob zapoczątkował rozwój badań nad symulacją pola walki.
Działalność dydaktyczna
Instytut od samego początku pełnił kluczową rolę w kształceniu specjalistów w dziedzinie informatyki, projektowania systemów oraz symulacji komputerowych. Programy nauczania opracowywane przez instytut uwzględniają najnowsze osiągnięcia technologiczne i naukowe, a zajęcia prowadzone są w nowocześnie wyposażonych laboratoriach.
Kadra naukowo-dydaktyczna Instytutu to głównie absolwenci WAT mający co najmniej stopień doktora nauk technicznych. Są to poszukiwani na rynku pracy specjaliści, zatrudniani niejednokrotnie dodatkowo w najważniejszych instytucjach publicznych i firmach prywatnych na stanowiskach związanych z projektowaniem i wdrażaniem systemów informatycznych.
Instytut Systemów Informatycznych profiluje część specjalności w ramach dwóch kierunków studiów realizowanych na Wydziale Cybernetyki. Na kierunku Informatyka Instytut odpowiada za cztery specjalności w ramach inżynierii systemów: systemy informatyczne, informatyczne systemy zarządzania, analiza danych oraz modelowanie i symulacja. Natomiast na kierunku Kryptologia i cyberbezpieczeństwo profiluje specjalność bezpieczeństwo informacyjne.
Absolwenci, którzy ukończyli specjalności profilowane przez ISI są przygotowani do pracy w sektorach wymagających zaawansowanej wiedzy technicznej – od systemów informatycznych dla wojska, przez administrację publiczną, po przemysł technologiczny i sektor finansowy. Dzięki zdobytym umiejętnościom analitycznym i projektowym, z powodzeniem realizują się zawodowo zarówno w kraju, jak i za granicą.
Osiągnięcia naukowe i badawcze
Od 2018 roku ISI prowadzi cztery specjalistyczne pracownie badawcze: Pracownia zobrazowania wielkoformatowego i symulacji rozszerzonych, Pracownia Informatycznych Systemów Symulacji Numerycznej w Systemach Wspomagania Decyzji oraz Diagnostyki Medycznej, Pracownia Informatycznych Systemów Wspomagania Decyzji oraz Pracownia Modelowania i Analizy Cyberprzestrzeni.
Kluczowymi obszarami badań Instytutu Systemów Informatycznych są symulatory i systemy wspomagania decyzji, komputerowe systemy wspomagania decyzji/dowodzenia, modele i metody wojny informacyjnej (InfoOps, CyberOps), sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe, inżynieria diagnostyki medycznej, projektowanie i wdrażanie systemów informatycznych oraz systemy zarządzania wiedzą i informacją.
Bez wątpienia Instytut może się poszczycić wieloma projektami, których wdrożenia istotnie przyczyniły się do wsparcia służb mundurowych i sektora publicznego. Wystarczy wspomnieć najważniejsze z ostatnich 15 lat: System Symulacyjnego Wspomagania Szkolenia Operacyjnego „Złocień” (miejsce wdrożenia: Centrum Symulacji i Komputerowych Gier Wojennych w Warszawie); System raportowania danych o pacjentach i zasobach szpitali dla przypadków zachorowań na grypę i zachorowań grypopodobnych „SARNA” (miejsce wdrożenia: Rządowe Centrum Bezpieczeństwa); Symulator Wariantów Działań Taktycznych SWD-T (miejsce wdrożenia: Wydział Zarządzania i Dowodzenia AON w Warszawie); Symulator stanowiska kierowcy wozu bojowego Państwowej Straży Pożarnej (miejsce wdrożenia: Centralna Szkoła Państwowej Straży Pożarnej w Częstochowie); Symulator systemu kierowania ogniem wieży HITFIST-30P do symulatora SK-1 plutonu KTO ROSOMAK (miejsce wdrożenia: Akademia Wojsk Lądowych we Wrocławiu); Wirtualny system doskonalenia taktyki ochrony granicy państwowej oraz kontroli ruchu granicznego: Moduł symulatora wysokiej rozdzielczości i Moduł symulatora sztabowego (miejsce wdrożenia: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie).
Instytut współpracuje z wieloma uczelniami i ośrodkami badawczymi. Pracownicy naukowi uczestniczą w projektach badawczych i wdrożeniowych finansowanych przez NCBiR oraz przemysł, przyczyniając się do rozwoju technologii w dziedzinie modelowania, sztucznej inteligencji i systemów zarządzania. Instytut jest również wydawcą czasopisma „Computer Science and Mathematical Modelling”, które od 2015 roku publikuje prace z zakresu informatyki i badań operacyjnych. Pracownicy i studenci odnoszą sukcesy w międzynarodowych konkursach technologicznych, takich jak Microsoft Imagine Cup, HackYeah oraz konkursy NATO, zdobywają medale na prestiżowych wystawach wynalazków.
Najciekawsze projekty – symulacja działań bojowych
Historia ISI jest ściśle związana z rozwojem symulacji pola walki. Już w pierwszych latach działalności instytutu zrealizowano projekt NetMob, który pozwalał na modelowanie i analizę efektywności mobilnych sieci telekomunikacyjnych. Kolejnym krokiem było stworzenie interaktywnego systemu MSCombat, który umożliwiał zobrazowanie i badanie procesów zachodzących na polu walki. Projekt znalazł zastosowanie w strukturach MON, gdzie wspierał analizy taktyczne i procesy decyzyjne. Jego rozwinięciem był system „Opcja”, przeznaczony do modelowania zagrożeń militarnych. W ramach tego projektu zespół ISI opracował środowisko programowe, które zostało zainstalowane w jednym z departamentów Ministerstwa Obrony Narodowej. MSCombat dał Instytutowi podstawę do kształtowania swojej specjalizacji, lokując zespół badawczo-projektowy w gronie niekwestionowanych liderów wśród specjalistów symulacji komputerowej procesów na polu walki w Siłach Zbrojnych RP.
W tym momencie nie sposób nie wspomnieć, że specjaliści właśnie z tego Instytutu stworzyli aplikację i scenariusz gry wojennej na potrzeby NATO. Gra stanowiła punkt kulminacyjny wydarzenia Innovation Continuum 2024. Uczestnicy wzięli udział w symulacjach, które miały na celu nie tylko testowanie nowych technologii wojskowych, ale również badanie reakcji systemów obronnych w scenariuszach wymagających ścisłej współpracy międzynarodowej. Była zarówno ćwiczeniem teoretycznym, jak i praktycznym sprawdzeniem zdolności do szybkiego reagowania i współpracy w ramach NATO.
Rola instytutu w działalności wydziału
Instytut Systemów Informatycznych jest nie tylko jednostką badawczą, ale również centrum dydaktycznym, które przyciąga utalentowanych studentów oraz wybitnych naukowców. Dzięki współpracy z innymi instytucjami wojskowymi i cywilnymi, Instytut wspiera modernizację polskich sił zbrojnych i sektora prywatnego, dostarczając innowacyjne rozwiązania technologiczne.
Jednym z istotnych osiągnięć ISI było stworzenie sieci laboratoryjnej, która w latach 90. była pionierską instalacją w skali uczelni. Rozbudowa tej sieci na cały wydział i włączenie do niej akademików WAT stworzyło nowoczesne środowisko dydaktyczne, które do dziś wspiera studentów i pracowników w ich codziennej pracy.
Wyzwania i cele na przyszłość
Instytut Systemów Informatycznych nieustannie rozwija swoją działalność, dostosowując się do zmieniających się potrzeb technologicznych i badawczych. Przyszłość instytutu związana jest z dalszym rozwojem w takich dziedzinach jak sztuczna inteligencja, cyberbezpieczeństwo oraz informatyka kwantowa. W planach jest także intensyfikacja badań nad systemami wspomagania decyzji oraz rozproszonymi środowiskami symulacyjnymi.
ISI zamierza również zwiększyć swoją obecność na arenie międzynarodowej, nawiązując współpracę z czołowymi ośrodkami badawczymi na świecie. Dzięki temu instytut będzie mógł nie tylko kontynuować swoją misję kształcenia nowoczesnych specjalistów, ale także przyczyniać się do rozwoju globalnych technologii informacyjnych.
Tekst: dr hab. inż. Tadeusz Nowicki, prof. WAT, dyrektor Instytutu Systemów Informatycznych, Wydział Cybernetyki WAT
Fot. Alicja Szulc
Źródło: Głos Akademicki nr 4 (347)